Part 2 Of My Lamentation:
sumpay sa akong column nga napatik sa The Bohol Standard Newspaper
Asa Ang Hustisya Sa Guindulman?
Niadtong unang semana sa September, atong nahisgutan dinhi ang subo nga palandongon nga gidangatan sa mga higanteng kahoy sa Guindulman nga nagbarog atubangan sa merkado kapin na sa usa ka gatos ka tuig ang milabay.
Kanang mga opisyales sa local government sa Guindulman, nga way mga kasing-kasing alang sa kinaiyahan, tungod sa naghingapin nilang garbo, miputol sa mga kahoy nga himsog kaayo sa tumang kasayon ug walay pagtagad sa pagbati sa mga tawo.
Ang pangutana karon: kinsa man ang nabulahan sa mga lumber adtong mga kahoy nga gipanamastamasan sa LGU sa Guindulman? Maayo seguro ug susihon ang mga balay ug nataran sa mga namunuan sa Guindulman kay matod pa sa mga huhungihong adunay nabulahan sa mga kahoy. Seguro bag-o na ug furniture set ang mga mapangahason.
Naghisgot ta ug balik niining nahitabo sa mga kahoy sa Guindulman tungod sa padayon nga pagbangotan sa mga tawo sa Guindulman, kaliboan nga katawhan nga nahisagmuyo sa lampingasan nga desisyon sa LGU, mga katawhan nga nasuko ug naguol sa gidangatan sa mga kahoy.
Ug dili lang mga taga Guindulman ang gisayangan sa mga kahoy ug gingil-aran sa binuhatan sa mga opisyales sa Guindulman, ang mga lumolupyo sa lain-laing mga lungsod sa Bohol ang gianugnan sa mga kahoy ug misaway sa balasobas nga pagbati sa nagpaluyo sa pagpamutol sa mga kahoy sa Guindulman.
Atong balikon nga ang giingon sa mga tigpaniid sa Guindulman nga ang bugtong tumong ug tinguha sa LGU sa pagpamatol sa mga higanteng kahoy mao aron maladlad sa mga molabay nga bag-o ang ilang merkado. Pagka-mabaw ba pud ug paminsar kung mao na. Ang buot ba ipasabot nga garbo lang ang nagtukmod nila aron payagon tong mga kahoy nga kapin na sa usa ka gatos ka tuig naghatag ug landong sa maong lungsod? Pagkabarato ra pud nga garbo.
Tinuod nga bag-o nga mibarog ang merkado sa Guindulman. Ug tungod lagi kay natagaw o nabag-ohan ang LGU nga bag-o ang ilang merkado, buot nila nga mapasundayag sa tanan, maila sa tanan, mahibaw-an sa tanang lumalabay sa Guindulman nga bag-o ang merkado, ug tungod niini daygon kintahay sila sa ilang proyekto, ug ilang gipanamastamasan ang mga inosenteng kahoy aron matuman ang linoog nila nga tinguha. Pamolitika lang gihapon.
Ang nakaapan niini kay way mga taga Guindulman nga midemanda sa korte ug nakigbatok sa dautan nga buhat sa LGU. Wala pay katinoan ang balita nga walay tukmang pagtugot gikan sa DENR ang maong pagputol. Kung mitugot man ugaling ang provincial DENR, nakahibawo ba kaha sila sa balaod nga nagdili sa pagputol sa mga kahoy? Bisan man gani lubi karon, dili na ipaputol sa gobyerno kung walay permit.
Dili matukib ang kayugot sa mga tawo. Dili madungog ang ilang mga yangongo sa kahanginan apan kung imong estoryahon sila sa hilom, diha nimo mabati ang ilang pagsaway sa pangagamhanan sa Guindulman. Gani pa man, daghan nang mga tigulang sa Guindulman ang nakatulo ang luha sa dihang ilang nadiskobrehan nga wala na ang karaang acacia nga diha na nabuhi bisan wala pa sila mangatawo ning kalibotana.
Nahinabi ning pamantalaan kausa si Ali Amoguis nga lunod-patay taga-Guindulman. Siya mismo mitaho nga way tawo sa maong lungsod ang nalipay sa linoog ug lampingasan nga binuhatan sa LGU. “Wa ko kasabot unsay nasulod sa utok nang among mga kadagkoan sa munisipyo,†panghupaw ni Ali Amoguis.
Ang gikabaniog sa maong lungsod mao ang kalit nga kamatayon sa mingputol (chainsaw owner) sa karaang acacia. Bata pa ug wala idungog nga masakiton ang maong tawo. Kalit nga gihilantan human ug putol sa acacia ug mao ray hinungdan sa misteryoso niyang kamatayon.
Matod pa sa mga tawo sa Guindulman nga nahinabi sa The Bohol Standard, ang hinungdan nga aduna pay usa ka kahoy nga nahibilin nagbarog atbang sa merkado mao nga wala nay misugot nga moputol sa kataposang kahoy nga nagbarog.
Pasangil sa LGU nga kadto ra konong dakong kahoy ang putlon. Apan ang tinuod giapil ug hagbas ang mga gagmayng kahoy nga murag kapin na pud to sila ug napulo ka tuig ang panuigon. Pagkamatay sa mamutolay, naluwas ang kataposang kahoy kay lagi wala namay motugatuga ug putol karon bisan pila pay isweldo sa munisipyo.
Niingon tong mga tawo sa Guindulman ngano ang nag-chainsaw man ang gipareglahan sa mga dili-ingon-nato. Dili ba kaha pud isunod ug tulisok sa tanlag ang mga opisyales sa Guindulman?
Dili na angay maghulat ang mga katawhan sa Guindulman ug dili-ingon-nato nga mao ang maningil sa hustisya sa kamatayon sa mga kahoy. Sila na mismo ang makapanaog sa maong hustisya karong Mayo 2010.
Linkback:
https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=27532.0