Nganong Dili Ko Motuo ug Swine Flusinulat ni Mike Ligalig
published by the Bohol Standard
Ang kahadlok gigamit na kini sa makadaghan sa western media aron magmalamposon ang tumong ug tinguha sa mga adunay sekretog agenda.
Una sa tanan, ang kalibotan sayon ra kaayo patuohon sa bisan unsang butang nga ipaslak sa American media. Napamatud-an na kini sa makadaghan.
Pananglitan, daghang na-praning adtong giingong Y2K Bug nga gimaayo ug hype sa American media. Matod pa lagi sa pag-abot sa tuig 2000 mangabuang ang computer sa tibuok kalibutan ug bisan unsa nalang gihandum nga trahedya ang mahitabo gumikan sa kono Y2K Bug.
Kumusta man pag-abot sa tuig 2000? Wala. Mao ra gihapon maingon man kaniadto. Ug didto nahulog ang tabil sa sugilanon sa Y2K Bug. Apan liboan ka mga kompanya sa kalibutan ang nakagasto na ug minilyon sa consultancy nga way hinungdan. Sa laktud nga pagka-estorya, ang Y2K Bug gimugna sa huna-huna sa mga negosyante sa Amerika ug misamot sila kadato kay nagmalamposon sila pagtisok ug kahadlok ug kalisang sa mga tawo sa kalibutan.
Laing butbot nga ang kalibutan mituo usab kadtong giingong Weapons of Mass Destruction (WMD). Kinsa man konoy dili mahadlok anang term nga “weapons of mass destruction� Di ba hadlok paminawon? Pero bisan ug way ebidensya apan gi-hype sa American media, daghang nailad. Human sa pagkapukan sa Iraq, walay WMD nga nakaplagan bisag anino. Kadtong giingong WMD puro lang to estorya ilawom sa dagat.
Atong hinumduman nga matag global news nga ipaboto sa American media ug tagaan ug dakong pagtagad aduna kiniy gitawag ug “hidden motiveâ€, financial o kaha political. Mahimo nga tinuod ang maong mga balita, apan ang lintunganay niini nagpahipi ang secret agenda sa Amerika o kaha sa ubang mga first world countries. Alaot ang mga third-world countries.
Mahimo usab nga tuyuon ug mugna ang usa ka panghitabo aron makab-ot ang gitagong “agenda†sa mga nagpaluyo niini. Mao kiniy nahitabo adtong 1997 Asian Financial Crisis nga diin sa maong hitabo, daghang mga nagtakilid nga kompanya sa Asia ang gipamalit sa mga American investor sa barato kaayo nga presyo.
Pagkahuman sa 1997 Asian Financial Crisis ug minindot na ang ekonomiya, gibaligya ug uli sa mga investor ang mga kompanya (apil mga bangko) ngadto sa orihinal nga tag-iya apan sa mahal kaayo nga presyo. Daghang na-bilyonaryo sa 1997 Asian Financial Crisis.
Maingon nga daghang namilyonaryo sa giingong SARS Outbreak niadtong 2003. Mga airport namalit adtong mga scanner nga hinimo sa Amerika ug mga drug companies misaka ilang ginansya tungod kay gitambag man lagi nga motumar ug multi-vitamins ug vitamin C aron dili matapdan ug SARS.
Ang SARS gimugna usab kadto aron pagsanta sa pag-usbong sa turismo sa Asia. Atong hinumduman nga ang Amerika kompetensya sa turismo sa Asia. Aron mahadlok ang mga tawo ug dili mo-travel sa Asia, gi-hype ug maayo ang SARS. Mao usab kini ang hinungdan ngano nga gipanghadlok ang kalibutan sa giingong “bird flu.†Aron malisang ang mga tawo mobisita sa Asia, gibuhat ang bird flu nga balita. Kwarta ang hinungdan niining tanan sanglit dakong kompetensya ang Asia sa turismo.
Ang tulo ka multi-billion nga industry sa karne aduna usab kiniy silay sekreto nga gyera. Ang mga tigpatigayon sa manok, kontra nila ang negosyo sa baka ug baboy. Ang mga nagnegosyo ug baka, kontra usab nila ang negosyo sa manok.
Problema lang kay ang Amerika naunay sa iyang kaugalingong tari. Sanglit daghang napordoy nga negosyante ug manok tungod sa gi-hype nga bird flu, mibalos ang mga naalkanse. Ilang gi-hype ang giingon nga “footh-and-mouth disease†or FMD. Ang Japan ug Korea nga hingaon kaayo ug baka mi-ban sa tanang karneng baka nga gikan sa Amerika. Misaka ang demand sa chicken meat kay nahadlok ang mga tawo sa FMD.
Karon ang gitirahan mao ang multi-billion dollar nga negosyo sa baboy. Daghang wala kahibalo unsa nang term nga “swine†nga unta baboy ra man unta na. Naalarma ang mga negosyante ug baboy, gipausob ang ngalan ug H1N1.
Unsay epekto sa kono swine flu? Liboan ka mga airport sa kalibutan ang namalit ug thermal scanner. Binilyon nga kwarta ang nagasto karon sa mga airport aron mapalit ang thermal scanner.
Sa linuog nga prinsipyo sa economics, kung naay supply apan walay demand, ang negosyante magbuhat ug demand. Pareha usab kini sa mga sakit nga fiction lang diay apan gi-hype ug maayo sa mga pharmaceutical. Parehas pud ni sa mga anti-virus companies alang sa atong mga computer. Kung walay virus, dili ka mopalit ug anti-virus para sa imong computer. Mao nay giingon,nga kun walay terrorism, walay mopalit ug mga armas ug proteksyon nga hinimo sa Amerika.
Ang tinuod, giwani-wani lang ta sa estorya, ug pildi ang motuo. Depende ra man gud ni kinsay mokubit sa estorya sa media sa Amerika.
Kung dili gyud ang mga tawo manukiduki ug mangoykoy sa tinagong impormasyon, mahubag-hubagan ug mahilo nalang ang tawo sa bisan unsang balita nga itingal sa western media.
Linkback:
https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=19900.0