KUMBATI Ni Rico Lucena (Banat) Updated March 15, 2011 12:00 AM
2012. Kini ang salida nga nagtuki sa mga katapusang adlaw sa kalibutan. Sa nahitabong kusog nga linog sa Japan niadtong adlaw nga Biyernes, nakatandi ang mga tawo sa mga epekto sa linog sa mga eksena sa salidang 2012 nga gibidahan ni John Cusack. Apan di’ salida ang kamatuoran nga nahitabo karon sa Japan kung diin libuan ka mga tawo ang gikabalak-an nga nakalas, libuan ka mga tawo ang naapektuhan ug binilyon dolyares ang mga kabtangan nga nangadaot human sa pagtay-og nga niabot og halos 3 minutos sa gikusgon nga 8.9 magnitude. Ang maong linog ang giisip nga labing makalilisang sa bag-ong kasaysayan.
Apan di’ na bag-o ang linog sa Japan tungod kay halos 90% sa maong matang sa kalamidad sa kalibutan, mohapit o moigo gyud sa ilang dapit. Gani, tungod sa sunod-sunod nga pagtay-og, nga ilang masinati, earthquake proof na ang ilang mga edipisyo ug lig-on ang ilang mga transportation facilities. Apan sa ingon niadtong matang sa insidente, bisan ang mga pagpangandam sa katawhan wa’y dag-anan kung ang kinaiyahan na ang magbuot. Di’ na bag-o ang kusog nga linog sa Japan tungod kay sa talaan, daghang paglinog na ang ilang nasinati.
Niadtong June 15, 1896 niabot sa 8.5 magnitude nga linog ang natala sa maong nasud kung diin nikabat sa 27 mil ka mga tawo ang nakalas. Pagka- September 1, 1923 laing kusog nga linog ang nasinati sa maong nasud kung diin kapin sa 100 mil ka mga tawo ang nakalas.Tungod sa sunod-sunod nga linog, mas pang gihingusgan sa maong nasud ang ilang mga earthquake mitigating measures. Niadtong January 17, 1995 laing linog na ‘sab ang niigo sa maong nasud kung diin 6 mil ka mga tawo nalang ang nakalas sa maong trahedya. Sukad niadto, aduna nalay usa o lima ka mga Hapon ang makalas sa pag-igo sa linog. Apan niadtong Biyernes, ingon og sa gisuwayan na ‘sab ang katakos sa maong nasud tungod kay gikabalak-an nga moabot pa sa dies mil ka mga tawo ang patay sa linog.
Kung ang Japan nga usa ka adunahan nga nasud ug andam kanunay sa mga katalagman sama sa linog nga maoy sagad nga moigo sa ilang dapit, unsa kaha ang mga nasud nga nalakip sa ring of fire sama sa Pilipinas? Kini karon ang hagit nga angayan tutokan ug atubangon sa atong nasud. Bilib ‘ta sa kanunay nga pagpahigayon og mga earthquake drill diha sa mga tunghaan ug mga buhatan ma pribado man o publiko.Apan di’ lang ang mga tawo ang kinahanglan nga andam sa pag-igo sa linog. Ang mas mahinungdanon nga andam ‘sab ang mga dagkong edipisyo sa mga pagtay-og.
Dinhi sa ato sa Pilipinas, ang kalig-on sa mga building maoy mas angayan nga tutokan. Mag-unsa man ang katakos sa mga tawo sa pagpanalipod sa ilang kaugalingon kung ana-a sila sa usa ka huyang nga building nga mahimo rang malumpag sa pagtay-og sa yuta. Gawas pa niini, unsa ba ‘sab kaandam ang mga rescue team sa nasud sa pagtubag sa matag tawag sa emerhensya labi na kung ang ilang ekipo na ang hisgutan. Giisip nga dakong leksyon alang sa tanang mga nasud ang nahitabong kalamidad sa usa ka adunahan nga nasud nga Japan. Apan kung andam sila ug makabangon dayon human sa trahedya, simbako kung moigo ni sa atoa, unsa ba ‘ta kaandam sa pagsagubang niining tanan?
http://www.philstar.com/Linkback:
https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=39002.0