Ang Fiesta Kaniadto ug Karonsinulat ni Michael Ligalig (published by the Bohol Standard)
Unsay kalainan? Daghan. Pananglitan, kaniadto matag fiesta sa among baryo sa Anda, daghan kaajong manguli gikan sa nagkalain-laing suok sa Pilipinas ug sa lain-laing nasud. Kadtong mga nakabana ug foreigner, seguradong maoy mobangka sa mga kalingawan sa baryo.
Labihang biboha inig magsunod-sunod na ug hunong ang mga sakyanan nga gipakyaw gikan sa pantalan sa Jagna o kaha sa Tagbilaran.
Niadtong bata pa mi, mag-atong mi aning manguli gikan sa Manila kay lagi dili man gyud mawala ang gasa nga linatang biscuit. Kaijahon kay mga bata pa lagi mi ug tagaw ug biscuit, maghugop mi ug panagan paingon sa balay nga may bag-ong miabot gikan sa Mindanao o kaha Manila.
Ako kaniadto, dili lang biscuit akong atangan, ang mga kinarton-karton nga komiks gikan sa Manila mao nay akong lubgan ug basa sauna.
Karon? Bisan mobalik pa ko pagkabata (17 Again movie) wa nay hugopan ug alirongan nga linatang biscuit kay wala na may manguli panahon sa fiesta. Labihang mingawa na. Matod pa sa mga karaan “mingaw pa’s tirana.†Asa naman diay tong nanglangyaw? Nganong dili naman sila manguli sa Bohol panahon sa fiesta?
Tulo ka katorangan nga posibleng atong makat-onan. Ang una mao ang padayon nga pagsaka sa pletehan sa barko. Daghan pang wa kahibalo nga karon mas barato pa kaayo ang pagsakay ug eroplano kay sa pagsakay ug barko. Salamat sa Cebu Pacific ug karon Zestair kay wala nay monopoly sa PAL diha sa kahanginan. Paubosay na sa presyo ang uso karon. Apan diha sa barko, walay os-os ang plete, puro saka.
Ang ikaduha nga katarongan mao ang pagkunhod sa pagbati sa kamingaw sa mga nahilayo. Kaniadto man gud, mingaw gyud kaayo kay way cellphone. Magsalig lang gyud ta ug suwat-suwat nga ihulog sa Post Office, unya maghuwat pa ta ug pila ka semana anha moabot ang suwat. Usahay way suwat moabot kay gikoykoy sa Post Office una ang suwat ug gibalibag sa basorahan kay way gisip-it nga pakapin violet. Para nako, lami kaayo iuli sa baryo kay lagi usa ka katuig wala kadungog sa tingog sa imong mga minahal sa kinabuhi. Ang modern communication nato karon milabni ning maong kamingaw sa dughan.
Ang ikatulong katarongan mao nga wala napoy ayo ang mga kalingawan sa fiesta karon. Kini lagi pong uban nga tigdumala sa kapilya nga inig human sa miss-miss (koronasyon) ug nahuman na ug ihap sa sobre sa mga kandidata sa pagkarayna, di naman pud maghikutar nga mapanindot ang koronasyon. Daghan gung mga kadagkoan sa kapilya nga nakabalay tungod aning miss-miss (koronasyon). Dili ma ni panglibak, masubay ma ning estoryaha. Pwera sagpa lang.
Ang mga barangay official pud walay creativity sa pag-andam sa mga kalingawan. Unsa man konoy creativity anang puro disko panahon sa fiesta? Wa pa ko kadungog kon naay contest sa balak, pananglit. Puro banha ug aliwaros lang nang disko. Inig human ug fiesta daghang naburos kay inig human ug disko, didto man manghapit sa kasagingan. Dili man hinuon tanan. Ang uban kutob lang sa agbay-agbay.
Sa laing bahin, ang fiesta kaniadto daghang magtiyabaw nga baboy. Ang fiesta karon, sa ato nang gikaingon sa unahan, “mingaw pa’s tirana.†Wala nay iwik-iwik ang mga kabalayan.
Moingon nalang tong mga silingan namo “Paambita nalang ko ug usa ka kilo, utangon sa kay wa pa kapagaling.†Naa poy moingon nga “Maayo nalang ning usa ka kilong baboy para pud naay mantika molutaw sa sabaw sa utan.â€
Timaan ba kini nga mas lisud ang panahon karon kay sa kaniadto? Kamo nay makasulti niana kay lagi lain-lain man ta ug kahimtang ug gigikanan nga dapit.
Kung akoy pasultihon sumala sa akong nasinati ug naobserbahan sa mga tawo sa among baryo ug silingang baryo, mas daghan ang naglisud karon kay sa kaniadto ug hinungdan nga dili na enteresado nga mag-andam ug pagkaon panahon sa fiesta.
Sa laing bahin usab, sauna pa ko dili moangay aning fiesta kay gawas nga dili ni siya biblical ug walay spiritual value sa mga tao, nahimo naman hinuon ning fiesta nga oportunidad sa mga buhat nga salawayon.
Panahon sa fiesta, daghang hubog, daghang asawa makulatahan sa bana kay lagi hubog. Ug kay lagi hubog, daghang magsinumbagay ug diha nay daghang nadunggaban.
Mao nay giingon sa mga karaan: “Budlay na estoryahon.â€
Basta fiesta, daghan gubot. Imbis hinuon magsimba ug mag-ampo, tua ang mga tawo nagyampungad sa inom, sugal, ug uban pang kahilayan.
Linkback:
https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=19332.0