MikeLigalig.com

Becoming na parang partisans and itong gobyerno naman, some of the civilians would join an organization that would be against the communists. And this fighting in the mountains has been going on ever since.
 
(Pagtala cut) Pagkahimo na murag partisano ug kani pung gobyerno, ang pipila sa mga sibilyan  moapil sa organisasyon batok sa mga komunista. Ug kining away sa kabukiran kay sukad pa nahitabo.
 
But you know, I have noticed from many reports that the government-backed para-military units are still operating. I am now ordering the Army to take full control itong mga Bagani command and the… there is another group, I forgot the name. So many. Military—para-military men operating especially with firearms issued by the government that would undermine the peace process and of course, it would be also a crime if you do that. Specially, a couple na namatay sa Kitawtaw, it’s a—it’s near to this... sa Surigao pala. Arakan, North Cotabato. Mahinto na sana ito, because we are really trying our best to come up with a—with a be peaceful country.
 
Pero kabalo mo, nakamatikod ko sa daghang mga report nga ang mga gipaluyohan sa gobyerno na para-militar nga mga yunit kay nagpadagan gihapon. Karon akong gimando ang Army sa pagkontrolar aning mga Bagani command ug sa mga ... adunay laing grupo, nakalimot ko sa ngalan. Daghan kaayo. Militar-para-militar nga mga tawo nga naglihok ilabi na sa mga armas nga gi-isyu sa gobyerno nga maka-luya sa proseso sa kalinaw ug siyempre, krimen pud ni kung buhaton na. Ilabina, ang usa ka magtiayon na namatay sa Kitawtaw, kini usa ka-kini duol sa... sa Surigao diay. Arakan, North Cotabato. Mahunong na unta ni, kay naningkamot gyud mi na makabaton-- ug usa ka malinawon nga nasud.
 
The communist have agreed to talk, so we are talking. The MILF, despite of their beating of the drums before that if there is no BBL, they would go to war and they have… may be abandoned the idea and decided to go for peace. We are talking. I am talking with Nur, but the problem is there is that younger generation kaya hinanap ko bakit talaga ayaw. Including the guys sa—you know, I am... Maranao ang Lola ko, and my daughter, who is the wife of the Vice-mayor, my son, sa Davao City. She’s a Maranao-Tausug ang tatay. So I asked him, right after the elections, to go in a journey because i wanted to talk to the young ones na ayaw talagang makipag-usap.
 
Nisugot na makigysturya ang mga kumunista, mao nga nagsturya mi. Ang MILF, bisan pa sa ilang pagpatagad bag-o ana, kuung walay BBL, makig-giyera sila, ug sila ... pwedeng biyaan ang ideya ug makahukom sa pag-adto alang sa kalinaw. Kita nakig-istorya. Ako nakigsturya kay Nur, apan ang problema kay naay batan-on nga heneraso nga gipangita nako, ngano dili man gyud. Apil ang mga taw sa, kabaw na mo, ako... Maranao akong lola, ug ang akong anak nga asawa sa Vice-mayor, ang akong anak nga lalake, sa Davao city. Maranao siya-- Tausug ang amahan. Mao gihagad nako siya, pagkahuman sa eleksyon, nga mubiyahe, tungod kay gusto ko makig-istorya ngadto sa mga batan-on na dili gyud makigsturya.
 
And that is where I said, people are not just really listening.” I said that, I had a talk with them very, serious moments. And this is what they told me—now remember I showed the Obama, the massacre pictures because sabihin ko talaga sa kanya, “Good as any good a time to talk about human rights,” because it was suggested by Ban Ki-moon at the summit. So, talking about... itong ano, human rights pinakita ko iyon.
 
Ug mao na niingon ko, "people are not just really listening." Niingon ko nga, nakigsturya ko uban nila, seryoso nga higayon. Ug mao ni ilang giingon nako,-- karon hinumdomi na gipakita nako kay Obama, ang masaker nga mga litrato kay ingnon gyud nako siya, “Good as any good a time to talk about human rights," kay gisugyot ni ni Ban Ki-moon sa summit. Busa, sa paghisgot mahitungod sa ... kaning kuan, human rights gipakita na nako.
 
This is why we cannot talk completely in Mindanao. Why? Ayaw talaga yang mga tao, yong mga bata. Iyong mga scholars, not really the fighters but the scholars of the Moro civilization galit talaga sila sa Amerikano and because of the Bud Dajo massacre, yung 6, 000 of the Moro people were—and of course, somewhere in Samar, Balinggiga, that’s the town where the Americans got the bell, as a pri… as a boot… booty… part of a booty of the war.
 
Mao ni dili ta kasturya ug bug-os sa Mindanao. Ngano? Dili gyud ganahan ang mga tawo, kanang mga batan-on. Kanang mga iskolar, dili gyud ang mga manggugubat, apan ang mga iskolar sa mga Moro na sibilisasyon nasuko sila sa mga Amerikano ug tungod sa Bud Dajo Massacre, kadtong 6, 000 sa mga Moro kay-- ug syempre, sa dapit sa Samar, Balinggiga, mao ni ang lungsod diin nakuha sa mga Amerikano ang kampana, bila usa ka pri... usa ka boot... booty... parte sa booty sa gubat.
 
Eh, gusto natin na isauli nila na until now they have refused. At that time, and it is recorded history that may panahon noon, 10-years above pinatay nila lahat, kasi lumaban. Well, itong dito sa Samar, okay na iyan. I mean, Christianized na and you know, forgiveness—
 
Eh, ganahan ta ngaa iuli nila na hangtod karon wala gihapon sila nisugot. Niadtong panahona, ug kini narekord nga kasaysayan nga naay panahon sauna, lapas napu ka tuig gipatay nila tanan, kay nilaban. Kaning dinhi sa Samar, okay na na.Akong pasabot, Christianized na ug kabalo na ka, pagpasaylo-
 
But itong sa Mindanao. Kaya sabi ko, there will be a time—kasi sabi nila, “for as long as we see those guys in camouflage, mga puti, it is still like America is fighting us thru your soldiers.” Sabi nila, “We want them out.” It got nothing to do with Obama, it had nothing to do with my—I said, “it had are nothing to do with the pontifications of the righteous kuno, it has something to do with what is of interest to my country.”
 
Pero kaning sa Mindanao. Mao niingon ko, adunay usa ka panahon- kay niingon sila,  “for as long as we see those guys in camouflage, mga puti, it is still like America is fighting us thru your soldiers.” Ana sila, “We want them out.” Wala ni bisan unsa labot kay Obama, kini walay bisan unsa labot sa akong-- ni ana ko, “it had are nothing to do with the pontifications of the righteous kuno, it has something to do with what is of interest to my country.”
 
I would just say at one time, kung ayaw talaga niyang makipag-usap, ‘di magkagiyera eh wala ng kahintuan ito. That is how it came about.
 
Muingon lang ko sa usa ka higayon, kung dili gyud siya gusto nga makig-istorya, dili makig-giyera, dili na gyud ni mahunong. Mao ni ang paagi sa pagkahitabo.
 
But itong mga International writers, every network mayroon iyan silang correspondents, everyone, not necessarily a foreigner but a resident correspondent and they are now the subject I have—I was told of several threats. Then you know, I have appreciate very much your support and maybe your—how would I say it, enthusiasm to back me up. You are correct. I am not doing nothing wrong. I agreed with you, but of course, we should not also threaten people because hindi na sila makapag-sulat ng totoo.
Apan kining internasyonal na manunulat, kada tigbalita na network, naa na silay correspondent, tanan, dili kinahanglan langyaw pero resident correspondent ug sila karon ang atong hisgotan, naa koy-- giingnan ko ug pipila ka mga hulga. Unya kabalo mo, akong gipahiayon ang inyong suporta ug tingali ang inyoha sab-- unsaon man ni nako pagingon, kadasig sa pagsuporta kanako. Sakto mo. Wala koy gibuhat nga sayop. Niuyon ko ninyo, pero siyempre, dili pud ta dapat manghulga ug mga tawo kay dili na sila makasulat sa tinood.
 
For after all, just like de Lima, just like the drugs, they thought all the while that it was just really something, but only they now realize that the drug, that the whole thing was being run  by no less than the secretary of justice. Hindi na niya maanuhan, naglabasan na talaga ang totoo. So in desperation... I said it was not in anger, but in desperation, I uttered – and I would like to repeat it -- De Lima was not only screwing the driver, she’s screwing the nation. Walang kong pakialam kung sino iyong mga naglabasan na iyan. Lalabas talaga ang totoo.
 
Kay pagkahuman sa tanan, sama kay de Lima, sama sa mga drogas, naghunahuna sila na atong tibuok panahona, kuan ra gyud to, apan karon ra nila na himatngonan na ang drogas, ang bug-os nga butang kay gipadagan sa dili muubos sa secretary of justice. Dili na niya maunsa, nigawas na ang kamatuoran. Mao na sa desperasyon... niana ko nga dili ni sa kasuko, apan sa desperasyon, nakasulti ko - ug gusto ko nga balikon ni ug ingon - dili ra ang iyang tig-maneho ang gi-ilad ni De Lima kung dili ang tibuok nasod. Wala koy labot kung kinsa na ang mga nanggawas dinha. Mugawas gyud ang kamatuoran.
 
And that should put also itong mga human rights—look at what—because he used to be the poster girl with all sense of righteousness and indignation, shouting everywhere na Duterte ganoon. Na-shock—sinasabi ko sa inyo, ayaw ninyong maniwala noon. Because right after, I remember went to Congress as a witness, summoned by Congress to talk about the rice smuggling. Kasi I also uttered expletives, slur, and I said, but it was not me, it was Enrile.
 
Ug dapat mabutang pud na aning mga humanrights-- tan-awa kung unsa--- kay siya ang poster girl sauna uban sa tanan nga pagbati sa pagkamatarung ug sa kapungot, sa pagsinggit sa tanang dapit na Duterte in-ana. Na-kuyawan-giingnan tamo, di man mo mutuo sauna. Kay pagkahuman dayon, nakahinumdom ko nga niadto sa Kongreso bilang usa ka saksi, na gipatawag sa Kongreso para sa paghisgot mahitungod sa pag-smuggle sa bugas. Kay namalikas pud ko, slur, unya niingon ko, pero dili to ako, si Enrile to.
 
Enrile asked me, "anong gawin mo? What will you do if you find this bangayan in your city smuggling rice?" And I said, "for cheating us, 7 billion – that’s the tax for a shipload of rice – I’ll kill him for 7 billion." At inulit ni Jinggoy iyong question. Sabi niya, "ano, ano", tapos she was winking his left eye. "Ano, ano? Anong sinabi mo?" And I said, "Mr.Senator, I would give you an answer you want to hear. Papatayin ko iyan kung sa Davao iyan." And so de Lima criticized me. At that time, it was only about 8 months bago siya. Sabi ko, "de Lima, do not mind my mouth; that is my strength and that is my weakness, itong bunganga ko. Nagpapakita pa nga ng puwit ko pag galit ako." Kasi iyong iba natatakot; hindi naman lahat. At minsan, sabihin na hindi daw ako statesman, hindi naman ako nag-apply ng position na statesman. Nag-apply ako ng posisyong presidente. Nagpa-elect ako. Statesman, I do not know how the would dress. I do not even know how he would open a statement. But what I know is that I have to serve the greater interest of the Filipino people.
 
Nangutana si Enrile nako, "anong gawin mo? What will you do if you find this bangayan in your city smuggling rice?" Ungya niingon ko, "for cheating us, 7 billion – that’s the tax for a shipload of rice – I’ll kill him for 7 billion." Ungya giusab ni Jinggoy ang pangutana. Ana siya, "ano, ano", Ungya nagpangidhat siya sa iyang wala nga mata sa ako. "Ano, ano? Anong sinabi mo?" Niingon ko, "Mr.Senator, I would give you an answer you want to hear. Papatayin ko iyan kung sa Davao iyan." Gi batikos ko ni De Lima. Atong panahona, Mga walo ra to ka buwan bag-o siya. Niana ko, "de Lima, do not mind my mouth; that is my strength and that is my weakness, itong bunganga ko. Nagpapakita pa nga ng puwit ko pag galit ako." Kay ang uban nahadlok; dili man tanan. Ug usahay, muingon nga dili daw ko statesman, wala man ko nag-aplikar para sa posisyon nga statesman. Nag-aplikar ko pagkapresidente. Nagpa-elect ko. Statesman, wala ko kabalo kung unsa na ilang sinuotan. Wala man gani ko kabalo unsaon na pag-abli ug sturya. Pero ang akong nahibaw-an kay dapat ko muserbisyo sa mas dako nga interes sa mga Pilipino.
 
Thank you.
 
Salamat.

Linkback: https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=82808.0