MikeLigalig.com

PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTE
VISIT TO BEIT YAACOV SYNAGOGUE, JEWISH ASSOCIATION OF THE PHILIPPINES
MAKATI CITY
October 4, 2016 / 7:13 - 7:41 P.M.
                                       
Thank you very much and can you please sit down. Thank you for the courtesy.

Daghang salamat ug palihug manglingkod kamo. Salamat sa katahoran.

Secretary Yasay of my government, General Esperon, Secretary of… he is my National Security Adviser, Effie Ben Matityau, the first Ambassador to the Philippines; Rabbi Eliyahu Azaria, Mr. Rosenberg, Mr. Lee Blumenthal, the Director  of Jewish  Community in the Philippines, ladies and gentlemen.

Secretary Yasay sa akong gobyerno, General Esperon, Secretary sa… siya akong National Security Adviser, Effie Ben Matityau, ang una nga Ambassador sa Pilipinas; Rabbi Elihayu Azaria, Mr. Rosenberg, Mr. Lee Blumenthal, ang Direktor sa Jewish Community sa Pilipinas, ladies and gentlemen.

I came here with a prepared speech so that we can be together and meet to share the blessing of the day for the Rosh Hashanah. But more than that—I will not read my prepared speech. I would rather just deliver maybe what my presence here for it was a compelling one. First, because I’d like to greet you on your holiday; and second, because I would like to apologize, and it comes from the heart.
 
Ako mianhi dinhi dala ang usa ka andam nga pakigpulong aron magkuyog kita, ug magsugat para sa pagpakigbahin sa panalangin sa adlaw para sa Rosh Hashanah. Apan labaw pa niana—dili nako basahon ang akong giandam nga pakigpulong. Palabihon ko ang pagluwas tingali kung unsa akong pagtambong dinhi kay kini mao ang nagpugos. Una, tungod kay gusto ko manimbaya kanimo sa imong holiday; ug ikaduha, ganahan ko mangayo ug pasaylo, ug kini moabut gikan sa kasingkasing.
 
You know I have been mayor of Davao City for the last 23 years, then I was a congressman, a member of the Assembly, then also I was a vice mayor to my daughter and before that I was 10 years a prosecutor in court.
 
Kahibaw ka na mayor ko sa Davao City sa ni-aging 23 ka tuig, dayong nahimo akong usa ka congressman, usa ka miyembro sa Assembly, Dayon nahimo pud akong usa ka vice mayor sa akong anak na babae ug bag-o pa ana nahimo akong usa ka piskal sa korte sa 10 ka tuig.
 
You know, it’s my character and I’m easy to [snaps fingers] that’s how, that’s what I am. When I am I and you are you. And God created me to be in this way, I suppose. But one day, when I was coming home from Laos, I was a bit tired, we were on the plane. We arrived at 2 o’clock in the morning from the ASEAN Summit. And, part of the briefing was really that I was pictured by the media guys, especially those who are against me on the political side, the other side of the fence, that I was portrayed and pictured as a Hitler.
 
Kahibaw ka, ako-a na nga karakter ug dali ra ko nga  [snaps fingers] ingon ana na, ingon ana ko. Sa diha nga ako nga ako ug ikaw. Ug gihimo ko sa Ginoo nga ingon ani, nagtuo ko. Pero usa ka adlaw, samtang padulong ko ug uli gikan sa Laos, gikapoy ko gamay, naa mi sa eroplano. Miabot mi alas dos sa buntag gikan sa ASEAN Summit. Ug, bahin sa briefing kay gikuhaan gyud ko ug litrato sa mga media, labi na kadtong mga kontra nako sa politikal nga bahin, ang pikas nga bahin sa koral, nga ako gihulagway ug gilitrato ingon nga usa ka Hitler.
 
And so true to my character, actually I am one who would never say no. I am not that. I just would ride on this and say okay, I am Hitler and I will murder this three million drug addicts. But in doing so I mentioned the word ‘Jewish’ and that was what was terribly wrong. And for that I apologize. But I am never—[applause]
 
Ug sa tinuod sa akong kinaiya, tuod usa ko nga dili gyud moingon ug dili. Dili ko ingon ana.  Mosakay ra ko ani ug moingon nga okay, ako si Hitler ug ako pamatyon kining tulo ka milyon nga mga adik sa drogas. Pero sa pagbuhat ani ako gihisgot ang pulong nga ‘Jewish’ ug mao kadto ang dakong sayop. Ug para ana ganahan ko mangayo ug pasaylo. Pero dili gyud ko—[palakpak]
 
As you can see, I am not one of the racist members of this Republic. Be it the Moro tribe, the Muslim or any other region, you have never heard me talk about race and religion. But it was only because that they pictured me to be killing so many persons and because of the drug problem. And I would say that it is true. But not all were killed with their backs… tied behind their backs. That would have been an exaggeration.
 
Sa inyong makita, dili ako usa sa mga racist nga miyembro ani nga Republika. Ang tribo man kini sa Moro, ang Muslim o bisag usa nga uban nga rehiyon, wala gyud ko nimo nadunggan nga naghisgot mahitungod sa rasa ug relihiyon. Pero tungod ra kadto kay ila akong gihulagway nga mupatay sa daghang nga mga tawo ug tungod sa problema sa drogas. Ug ako maingon nga tinuod kini. Pero dili tanan gipatay sa ilang likod… gihigot sa likod sa ilang mga buko-buko. Sobra ra na.
 
When I was mayor, I realized of the drug severity in Davao City and so I have to control the flow of drugs and control crime. Which whenever there are so many drugs, there are so many crimes because a pusher to a user is always a user, a pusher, and he pushes to another person to have… to contaminate another one, to spend for his behavior. And this victim will now look for another victim and so on and so forth. And that is why the proliferation of an epidemic and it was appalling and I was very certain of what I was doing.
 
Adtong mayor ko, nabatyagan nako ang kapig-ot sa drogas sa Davao City ug maong kinahanglan nako ikontrol ang paglatay sa drogas ug ikontrol ang krimen. Kung kanus-a daghang kaayo ug drogas, daghang kaayo ug krimen tungod kay usa ka pusher sa usa ka tiggamit kay pirmi usa ka tiggamit, usa ka pusher, ug iya itukmod sa usa ka tawo nga mugamit… aron sa pagdahin sa lain, aron mugasto para sa iyang pamatasan. Ug mangita na kini nga biktima ug lain nga biktima ug magpadayon na kini. Ug mao kana ang rason nga ang pagdagsang sa usa ka epidemya ug kini kahibulongan ug segurado kaayo ko sa akong gibuhat.
 
In Davao, this is what I… I’d say that if you are a criminal -- and your intelligence people would tell you this -- If you’re a criminal, if you’re a drug lord, if you are a for a kidnap for ransom, gun for hire, go out of the city because I will kill you. Because I have to build the city, a habitable city, one that people will enjoy to live. And there are many Israelites there in Davao and they can tell you that it’s not only up to those threatening words. Because there is no law in my land which says that I cannot threaten criminals. And that’s an accepted in other countries when you threaten criminals, enemies with death because they pose a harm or danger against you. It’s perfectly alright.
 
Sa Davao, mao kini ang akong… moingon ko nga kung usa ka ka kriminal – ug ang imong mga salabotan ang moingon nimo niini – kung usa ka ka kriminal, kung usa ka ka drug lord, kung para ka sa usa ka kidnap para sa ransom, gun for hire, gawa sa siyudad kay patyon ka nako. Tungod kay dapat nako itukod ang siyudad, usa ka mapuy-an nga siyudad, usa ka siyudad nga malingaw ang mga tawo sa ilang kinabuhi. Ug naay daghang nga Israelites didto sa Davao ug maingon nila nimo nga dili ra na kutob sa mahulgaon nga mga pulong. Tungod kay walay balaod sa akong yuta nga nag-ingon nga dili nako mahulga ang mga kriminal. Ug gidawat kana sa uban nga mga nasud kung kanus-a imong ihulga ang mga kriminal, mga kontra nga uban ang kamatayan tungod kay delikado sila kontra nimo. Kini hingpit nga sakto ra. 
 
But you know that issue which is all garbage in the Davao City politics, but it was not even mentioned - I’m sure you are residents of Manila - and I was judged during even the… you might have listened to the debates, politically. You have not heard any issue about extrajudicial. It was a non-issue to me.
 
Pero kahibaw ka adtong isyu nga puro basura sa politika sa Davao City, pero wala man gani kadto gihisgot – segurado ko nga mga residente mo sa Manila – ug ako gihusga adtong nahitabo bisan ang… basin nakapaminaw mo sa mga debate, pagkapolitikanhon. Wala pa kay nadunggan nga isyu mahitungod sa ekstrahudisyal. Dili kadto usa ka isyu para nako.
 
And even during the debates, nobody, no candidate ever came up with that issue. But when my rating went up and I was already number 1, and a viable candidate for the presidency, they dished out that garbage. It is true I am very strict. It is true that I would be a danger to criminals. I never denied it.
 
Ug bisan sa mga debate, walay bisag kinsa, walay kandidato nga naghisgot mahitungod ana nga isyu. Pero adtong misaka akong rating ug numero uno na ko, ug usa ka mahimo nga kandidato sa pagkapresidente, ilang gipagawas na nga basura. Tinuod nga strikto kaayo ko. Tinuod nga usa ko ka peligro sa mga kriminal. Wala gyud nako ni gibalibad.
 
And when I became President, until I was able to squeeze every one, that the naked truth came out that there about 700… hundreds of thousands of addicts. And we have stopped counting because I’m waiting for the final report, because it would reach a one-million mark.
 
Ug adtong nahimo kong Presidente, hangtod sa akong napuga ang kada usa, nga ang kamatuoran migawas nga mahitungod sa 700… pulo ka libo nga mga adik. Ug miundang na mi ug ihap tungod kay naghuwat ko sa katapusan nga report, kay moabot kini sa ika-usa ka milyon nga marka.
 
Now, remember, if you have been resident of this place, three years ago, you must have heard General Santiago said that we have already three million drug addicts. If you add that to the one million, I am expecting to be the incremental increase of all of those years, I would have about four million drug addicts.
 
Karon, hinumdumi, kung nahimo na kang residente ani nga lugar, tulo ka tuig nga miagi, nadunggan na dapat nimo nga niingon si General Santiago nga aduna na kita tulo ka milyon nga mga adik sa drogas. Kung imo na idugang sa usa ka milyon, nagdahom ko nga tubo sa tanan nga mga tuig, aduna koy mga upat ka milyon nga adik sa drogas.
 
When I was in Laos, I had a talk with Widodo, President Widodo. And we had this time to talk about drugs in our respective countries. And I asked him, how many drug addicts do you have in Indonesia? And he answered: Four million.
 
Adtong aduna ko sa Laos, kinahanglan nako makigsturya ni Widodo, Presidente Widodo. Ug aduna mi ani nga oras nga magsturya mahitungod sa dorgas sa kina-iya namong mga nasud. Ug ako siya gipangutana, pila ka adik sa drogas ang naa sila sa Indonesia? Ug mitubag siya: upat ka milyon.
 
Now, I have this confirmed three million during the time of General Santiago three years before. And I was just playing with mind that by what I saw, I said there’s no dissimilarity because I am sure by the end of this year I would have about four million.
 
Karon, ako kini gikumpirma tulo ka milyon adtong panahon ni General Santiago tulo ka tuig sauna. Ug nagduwa ra ko sa ako hunahuna nga base sa akong nakit-an, akong giingon nga walay kalahian kay segurado ko sa katapusan sa tuig aduna na ko mga upat ka milyon.
 
Indonesia is a big country. It has three great islands and it has 240 million people. The Philippines is an archipelago, scattered islands, then also have four million of a population of 1,400,000.
 
Usa ka dako nga nasod ang Indonesia. Aduna kini 3 ka dako nga mga isla ug aduna kini 240 ka milyon ka tawo. Usa ka kapulu-an ang Pilipinas, katag-katag nga mga isla, dayon aduna pud upat ka milyon sa populasyon nga 1,400,000.
 
How I am supposed to do? What else could I be? Except to be threatening and maybe they might just be afraid and stop. It could be a deterrent, if you may. Stop, I said. Because when I became President and squeezed everybody, turns out now - you saw on TV - every people, thousands of them in every city in the Philippines lining up, surrendering and seeking to be cured. But you know in the meantime, I was taking a hard stance and it will be until the last pusher is taken out of the streets. It will be relenting and I will not stop even if it would take me of the whole six years of my term.
 
Unsa-on man ako dapat buhaton? Unsa pa ko pwede mahimo? Pwera sa mahimong mahulgaon ug basin mahadlok sila ug muundang. Pwede kini mahimong modiskurahi, kung pwede. Undang na, ingon ko. Kay adtong nahimo kong Presidente ug gipuga ang tanan katawhan, ang migawas karon – kita ka sa TV – kada tawo, libo sa matag siyudad sa Pilipinas naglinya, nagsurender ug nangita nga ma-ayo. Pero kahibaw ka samtang karon, nagkuha ko ug gahi nga tinindogan ug kini hangtod sa matangtang sa dalan ang ulahi nga pusher. Lunga kini ug dili ko muundang bisan pa ug moabot ko sa tanan unom ka tuig sa akong termino.
 
I am putting on the table at risk my life, my honor and the presidency itself. It means nothing to me. If I’m taken out of the office, fine. So long as I’d just say that I will do my duty and do what I promised to the people: I will stop corruption, drugs and criminality and my God, if I have to die doing it, I will anytime. That’s what I promised to the people and that is a sacred promise. I will do it and I will not stop despite hypocrisy of the European—EU and America and Obama.
 
Akong gibutang sa lamesa sa risgo ang akong kinabuhi, akong kadungganan ug ang pagkapresidente mismo. Wala kini kahulogan kanako. Kung pahawaon ko sa opisina, fine. Basta moingon ra ko nga ako buhaton akong trabaho ug buhaton ang akong gisaad sa mga tawo: Ako iundang ang korapsyon, drogas ug kriminalidad ug akong Ginoo, kung kinahanglan ko mamatay aron mabuhat na, buhaton nako bisag kanus-a. Mao kana akong gisaad sa mga tawo ug usa kana ka sagrado nga saad. Ako na buhaton ug dili ko muundang bisan pa sa hipokrisiya sa European—EU ug Amerika ug Obama.
 
Now, they seem to refuse to understand I became President midterm. What is left of the money of the government after the election of last June is only good for maintenance -  MOOE. Nothing else. And they would say that, “why is Duterte killing them? Why does not he build so many rehab centers so they can be cured?” And I said and despite of my explanation, it was never carried by media, neither in the domestic or, for else said, men judge best when they condemn.
 
Karon, murag ilang gibalibad ang pagsabot nga nahimo kong Preidente sa tunga sa termino. Ang nahabilin sa kwarta sa gobyerno pagkahuman sa eleksyon niadtong Hunyo kay maayo lang para sa sustento – MOOE. Wala nay lain. Ug ilang iingon nga, “why is Duterte killing them? Why does not he build so many rehab centers so they can be cured?” Ug akong giingon ug bisan pa sa akong mga eksplanasyon, wala gyud kini gidala sa media, wala bisan sa panimalayon o, para sa lain nga ingon, muhusga ang mga tawo kung magkondem sila.
 
So whatever reason you have, it’s none, it’s of no moment to them. I said I do not have the money. We’re preparing now this budget for implementation of next year. That’s what your government does. This budget that I am operating on was prepared the other year by Aquino, but he never foresaw the problem until I became President in June. It was then we realized that there are really millions and millions of drug addicts. And this will destroy the country. I am very sure of that.
 
Mao nga kung unsa man nga rason ang naa ka, wala na, wala na para nila. Miingon ko nga wala nako ang kwarta. Nag-andam na kita ani nga badyet para sa implementasyon sa sunod tuig. Mao na ang buhaton sa imong gobyerno. Kining badyet nga akong gimaneho kay giandam niadtong usa ka tuig ni Aquino, pero wala niya nakit-an ang problema hangtod sa nahimo kong Presidente niadtong Hunyo. Mao ra kadto ang panahon nga among namatngon nga aduna gyud mga milyon ug mga milyon nga mga adik sa drogas. Ug gub-on kini ang nasud. Segurado ko ana.
 
Four million scattered around the Philippines with congressmen, governor, mayors, 11 generals, judges in the list. It’s either they are on the take or the generals are doing it themselves. So when I became President I’ve fired six generals of the Philippine National Police and I warned them that I will really kill you if you do it. You continue with your business, I will kill you. Because there is no other way to do it.
 
Upat ka milyon nga katag-katag sa Pilipinas uban ang mga congressmen, governor, mayors, 11 ka heneral, mga hukom sa lista. Naa ra na sa gikuha nila o ang mga heneral mismo ang nagbuhat ana. Mao adtong nahimo kong Presidente misisante ko ug unom ka mga heneral sa Philippine National Police ug ako sila giwarningan nga akon gyud sila patyun kung buhaton niya. Mopadayon ka sa imong bisyo, patyon ka nako. Kay wala nay laing paagi.
 
In the case of the barangay, that is the smallest political unit. It’s the barangay, then the municipality, then the city, the province. There are 6,000 barangay captains doing their own thing - manufacturing shabu. How am I supposed to deal with—sometimes, I’m tempted really to declare martial law, but it is not feasible they say. Well, fine. That’s why I declared a state of lawlessness because narco-politics has entered my country just like the failed states of South America. Where the portals of the national government was already tainted with narco-politics when they elected Senator De Lima. The Secretary of Justice was responsible under his watch, one of the bureaus was the National Penitentiary and it was there where drugs were manufactured, drugs were sold.
 
Sa kaso sa barangay, mao kana ang pinakagamay nga yunit. Ang barangay, dayon ang munisipalidad, dayon ang siyudad, ang probinsya. Adunay 6,000 ka kapitan sa barangay nga nagbuhat sa ilang kaugalingong butang – naghimo ug shabu. Unsa-on nako pag-atubang sa—usahay, matintal gyud ko na magdeklara ug martial law, pero ingon sila dili na mahimo. Aw, okay. Mao na nagdeklara ko ug usa ka estado nga lawlessness tungod kay nisulod na ang narco-politics sa akong nasud sama sa mga napakyas nga mga estado sa South America. Kung asa ang mga portal sa nasyonal nga gobyerno kay natakod na ug narco-politics adtong napili si Senador De Lima. Ang Secretary of Justice ang responsable sa ilawom sa iyang pagbantay, usa sa mga buro ang National Penitentiary ug mao kadto kung asa gihimo ang mga drogas, gipamaligya ang mga drogas.
 
And so, the story of narco-politics is complete in my country. And you guys in the intelligence community know it. As a matter of fact, I told my Secretary of Defense and of course, General Esperon—this is not to flatter you because I have sinned against you, no. I have apologized. If you accept it, fine. If you don’t, I’m really very sorry. It was not intended. It was just a mental slip of the numbers of three and Hitler. It had nothing to do with the memories of the Jews. Because in my country, we do not tinker memories of our ancestors, that’s a no-no. It was just the play of my tongue. Hitler’s for the number and I said, I would not hesitate to kill these idiots, I really will. There’s no problem about that. Because if I don’t interdict the problem now, then I will have a failed state by the next generation, I would have compromised.
 
Ug mao, ang istorya sa narco-politics kay kompleto na sa akong nasud. Ug kamo nga naa sa komunidad sa mga salabotan kahibaw niana. Sa kamatuoran, ako giingnan akong Secretary of Defense ug syempre, General Esperon—dili kini para bulatikan ka tungod kay nakasala ko kanimo, dili. Nangayo na ko ug pasaylo. Kung imo dawaton, maayo. Kung dili, sorry gyud kaayo. Wala gyud kadto gituyo. Usa ra kini ka mental slip sa mga numero tulo ug Hitler. Walay labot ang mga memorya sa mga Jews. Kay sa akong nasud, dili namo hilingon ang mga memorya sa mga katigulangan, usa na ka no-no. Duwa ra kadto sa akong dila. Hitler kay para sa numero ug miingon ko, dili ko magduhaduha ug patay aning mga bogo, buhaton gyud nako. Walay problema mahitungod ana. Kay kung dili nako pugngan ang problema karon, aduna na akoy mahimo nga napakyas nga estado sa sunod nga henerasyon, nagkompromiso unta ko.
 
You know, a drug addict first begins to steal in his own house; he begins to steal on some other people’s house; he gets things that somebody else’s own, and then there was a rampaging crime, there is a social dysfunction, a family dysfunction to start with a social function in your place then it places everybody in danger.
 
Kahibaw ka, ang usa ka adik sa drogas magsugod na una sa pagkawat sa iyang kaugalingong balay; magsugod siya ug pangawat sa balay sa uban tawo; manguha siya ug gamit nga naay nagtag-iya, dayon adunay usa ka sugoksugok nga krimen, adunay usa ka social dysfunction, usa ka family dysfunction aron sa pagsugod sa usa ka social function sa imong lugar dayon mabutang sa peligro ang tanan katawhan.
 
How many times—who  are residents here? How many times have you read of newspapers detailing how an 11-month old baby was raped? How a mother was killed because the son was asking for money? You are not a stranger to that news, I am very sure of that. That is the reason why my mouth opens like this.
 
Pila ka mga higayon—nga mga residente diri? Pila ka mga higayon nga nabasahan nimo ang mga mantalaan na nag-ingon kung gi-unsa nga nalugos ang usa ka 11 ka buwan ka tuig nga bata? Gi-unsa pagkamatay sa inahan tungod kay nangayo iyang anak ug kwarta? Dili ka estranyo ana na mga balita, segurado kaayo ko niana. Mao na ang rason kung ngano ingon ani ang pag-abli sa akong baba.
 
And then here comes the human rights attacking me and Obama and the State Department. You know, these guys who are mighty and very strong, industrialized, they don’t just doom at a day insults small nations. We are a member of the United Nations, so if you are a President of a country whose a member of the United Nations and now you have a grudge against me, open the talk and subject matter in the United Nations. Then maybe the United Nations or whatever, the Security Council will decide to investigate, then they would order one of the organs under them is the Human Rights Commission.
 
Dayon miabot ang tawhanong katungod nga nag-atake kanako ug Obama ug ang State Department. Kahibaw ka, kini nga mga tawo nga mga gamhanan ug kusgan kaayo, insudtriyalisado, dili ra kalaglagan sa usa ka adlaw ang mga insult sa mga gamay nga mga nasyon. Miyembro kita sa United Nations, mao na kung Presidente ka sa usa ka nasud nga usa ka miyembro sa United Nations ug karon aduna na kay pagdumot kanako, iabli ang storya ug ang mga sabdyek nga butang sa United Nations. Dayon basin ang United Nations or unsa ba, ang Security Council ang modesisyon na moimbestigar, dayon dugu-on nila ang usa sa mga organ sa ilawon nila kay ang Human Rights Commission.
 
Then they should send a Rapporteur to investigate me, give the results to Ban Ki-moon and Ban Ki-moon will now call my attention. For what is the United Nations, what is its use if you just insult people without any investigation? And so when I said, go arrest them and if they present a violent resistance and if you are the policeman or military man and your life is in danger, kill them.
 
Dayon dapat mopadala sila ug usa ka Rapporteur na moimbestigar kanako, mohatag sa mga resulta kang Ban Ki-moon ug tawagon na karon ni Ban Ki-moon akong atensyon. Para asa ang United Nations, unsa iyang gamit kung mang-insulto lang ka ug mga tawo na walay imbestigasyon? Ug mao adtong miingon ko, lakaw  ipriso na sila ug kung mopresentar sila ug maharoson nga oposisyon ug kung ikaw ang pulis o military nga tawo ug naa sa peligro ang imong kinabuhi, patya sila.
 
I just came from the hospital, I just came from another... I lose two policemen a day. Is that really extra judicial killing? Why would I allow even one single policeman to die if I am into it? They might as well shoot people at a distance. You need not really go near him and have yourself slaughtered too.
 
Bag-o ra ko nigikan sa ospital, gikan ra ko bag-o lang sa lain… mawalaan ko ug duha ka pulis sa usa ka adlaw. Ekstrahudisyal na pagpatay ba gyud na? Ngano mosugot man ko ug bisan usa ka pulis nga mamatay kung musuporta ko niana? Mas maayo pang pulison nila ang tawo sa layo. Dili man nimo gyud kinahanglan duolon siya ug patyon imong kaugalingon pud.
 
And the problem is… I am very emotional because America has certainly failed us. Instead of being a friend, since election time and they just, you know, go ahead and talk, reprimand another president in front of the international—is that good?
 
Ug ang problema kay… emosyonal kaayo ko kay napakyas gyud kita sa America. Imbis nga mahimong usa ka amigo, kay oras sa eleksyon ug ang ila ra buhaton kay, kahibaw ka, pagpadayon sa imong pagsturya, pangasaba sa usa pa ka presidente sa atubangan sa internasyonal—maayo kaya na?
 
You have a President, Netanyahu. He does not want himself even corrected in public, he will answer you. You know, I’m sure you are familiar with how Netanyahu responds to vicious attacks against his policies. You hear him out. He does not care. America? He does not listen to America. Well just shut up. We have our own problem. We will solve it our way.
 
Aduna kamo usa ka Presidente, Netanyahu. Dili siya ganahan nga isakto sa publiko, tubagon ka niya. Kahibaw ka, segurado ko nga pamilyar na mo sa kung unsa-on ni Netanyahu ug responde sa mga mabangis nga mga atake kontra sa mga polisiya. Paminawon nimo siya. Wala siyay pake. Amerika? Dili siya maminaw sa Amerika. Aw paghilom nalang. Aduna kitay kaugalingon nga problema. Ato isulbad sa atong kaugalingon nga paagi.
 
But did they ever chastise… can they ever chastise Netanyahu? No, because he will not allow it. And the other Presidents maybe. But me, I will not. Then what is your defense now? If media misquotes you; if   media does not publish all that you say or media slants it a little bit and you have no defense. Here I am trying to explain. My explanation never reaches the front pages. It is not even given a slight—all they want is a—they don’t even know the feelings of the Filipinos or my feelings. They worried of the feelings of EU, of Obama, and the Human Rights.
 
Pero namadlong ba sila… mabadlong ba nila si Netanyahu? Dili, kay dili siya mosugot nga mahitabo na. Ug ang ubang mga Presidente siguro. Pero ako, dili ko. Dayon unsa man imong depensa karon? Kung sayop ang pagkutlo sa media kanimo; kung dili imantala sa media tanan na imong giingon o ihiwi gamay sa media ug wala kay depensa. Naa ko diri nagsuway ug eksplikar. Ang akong mga eksplanasyon dili gyud moabot sa atubangan nga mga pahina. Dili gani hatagan bisan gamay nga—ang ganahan ra nila kay usa ka—wala gani sila kahibalo sa gibati sa mga Pilipino o sa akong mga gibati. Nabalaka sila sa mga gibati sa EU, ni Obama, ug sa Human Rights.
 
They are worried about how these guys feel towards the Philippines, when after all they do not really care. And that is why I said, if this is what happens now, I will be reconfiguring my foreign policy.
 
Nabalaka sila mahitungod sa unsa ang ilang pagbati para sa Pilipinas, ug sa diha nga wala man kaayo silay pake. Ug mao kana kung ngano miingon ko, kung mao kini ang mahitabo karon, magreconfigure ko sa akong langyaw nga palisiya.
 
Eventually I might… in my time, I will break up with America. I would rather go to Russia and to China. At least even if they do not agree with the ideology, they have respect for the people.
 
Sa katapusan ako unta... sa akong panahon, makigbreak ko sa Amerika. Mas mupili hinoon ko nga moadto sa Russia ug sa China. Sa labing ubos bisan pa kung sila dili mouyon uban sa mga ideolohiya, aduna silay pagtahod alang sa mga katawhan.
 
Respect is important. And that is why I’m here.  I really came here to say I am sorry, because I respect the Jewish people. For the life of me, you have never heard a single word. As a matter of fact, my wife is a Zimmerman. She was a descendant of an American Jew - Zimmerman. So why would I defile the memory of the Jews? What would I get if I insult the Jewish people when we have been friends; and even in the matters I said of arms, I said do not buy from anyone except from Israel.
 
Importante ang respeto. Ug mao na ang rason kung ngano naa ko diri. Ning-anhi gyud ko para mangayo ug pasaylo, kay akong girespeto ang mga Jewish na mga tawo. Para sa kinabuhi sa ako, wala gyud kay nadunggang nga usa ka pulong. Sa kamatuoran, usa ka Zimmerman akong asawa. Kaliwat siya sa usa ka American Jew – Zimmerman. Mao ngano ako man idefile ang memorya sa mga Jew? Unsa akong makuha kung insultohun nako ang mga Jewish na mga tawo kung nahimo na kami nga higala; ug bisan sa mga butang nga ako giingon sa mga armas, ingon ko ayaw ug palit sa bisag kinsa pwera gikan sa Israel.
 
Why? Because we have excellent relations and if you would sell us this gadget, they will not include a bug there for them to listen also to what they have sold to us.  (laughter) If I get it from America, you are talking here secret blah, blah, blah, and they are listening before you buy it, they’ll put another screw there. This screw is for us.
 
Ngano? Tungod kay aduna kitay maayo nga relasyon ug kung baligyaan mi nimo ani nga gadget, dili nila apilan ug usa ka bug diha para makapaminaw sila uban pud sa kung unsa ilang gibaligya kanato. (katawa) Kung kuha-on nako gikan sa Amerika, nagsturya mo diri ug sekreto blah, blah, blah, ug naminaw sila bag-o pa nimo gipalit ang butang, butangan nila ug lain nga screw dira. Kini nga screw kay para kanato.
 
Then you can ask the arms dealer here. Please, ask your people who are here to sell us arms. Ask them. Ask them what I tell them and what they tell you.
 
Dayon pwede nimo pangutan-on ang tigbaligya sa armas diri. Palihug, pangutan-a inyong mga tawo nga naa diri nga mobaligya ug armas kanamo. Pangutan-a sila. Pangutan-a sila kung unsa akong iingon nila ug kung unsa ilang iingon nimo.
 
It was a slip, it was because of the number of three million and that I was portrayed as a Hitler. That did it. It was never my intention to include. Would it help?  I mean-- If I do that, if I add another phrase, would it help?
 
Usa kadto ka slip, tungod kadto sa gidaghanon sa mga tulo ka milyon ug nga ako gihulagway ingon nga usa ka Hitler. Mao ang nagbuhat niana. Wala gyud nako gituyo ang paglakip. Makatabang ba kini? Akong pasabot—kung buhaton na nako, kung modugang ko ug usa pa ka pulongan, makatabang ba kini?
 
I am sorry, I …That’s why I did not read the speech. Loko-loko. It does not anything because it will not show my emotions.
 
Pasaylo-a ko, ako ... mao kana nganong wala nako gibasa ang pakigpulong. bu****-bu****. Dili kini makabuhat ug bisan unsa kay dili kini mapakita akong mga emosyon.
 
The problem with speeches that are prepared is that does not show the person. It cannot transmit the emotion which I would like to—you to feel.
 
Ang problema sa mga giandam nga pakigpulong mao nga dili mapakita ang tawo. Dili mapadala niini ang emosyon nga ganahan ko nga—mabati kanimo.
 
So, all of my equipments, we will be buying… I’ve all always told the National Security, General Esperon - Is he here? Where are you sir? - I said, buy it from the Israel companies because we are safe.
 
Mao, tanan sa akong mga gamit, atong paliton… pirmi nako giingon sa National Security, General Esperon – naa siya diri? Asa man ka sir? – ingon ko, palita gikas sa mga kompanya sa Israel kay luwas kita.
 
Why buy? Because we are friends and we can never quarrel because we do not own lands there. We cannot be occupying or extending our property there for you to get angry. We are so worlds apart. So what is the basic common among us? What is the common denominator that makes us decent? God. (applause)
 
Ngano paliton? Kay amigo man kita ug dili gyud kita mag-away tungod kay wala kita nagtag-iya ug mga yuta didto. Dili pwede nga nag-okupar o nag-eksten kita sa atong katigayonan didto para masuko ka. Layo kita kaayo sa usag-usa. Busa unsa ang nag-unang mga komon kanato? Unsa ang komon nga denominator nga naghimo kanato nga desente? Diyos. (palakpak)
 
We believe in righteousness. We believe in karma. We believe that at the end of this earthly… we all go to one, to our Maker. That has been instilled in us, kindergarten when I was only five years old. I could not have nurtured an idea of slurring even a day.
 
Motuo kita sa katarungan. Motuo kita sa karma. Motuo kita nga sa katapusan ani nga yutan-on… kitang tanan moadto sa usa ra, sa atong Magbubuhat. Mao kana ang gipatu-ohan sa ato-a, kindergarten adtong panahon nga lima ka tuig ra ko. Wala ko nakaabot sa ideya na mokupil bisan sa usa ka adlaw.
 
As a matter of fact, all of my favorite shows was the one Raid in Entebbe and you know, the Eichmann who was… well, those are the things that I read because I marvel in these kind of thing.
 
Sa kamatuoran, tanan nakong paborito na mga salida kay kadtong Raid in Entebbe ug kahibaw ka, ang Eichmann nga mao nga… aw, mao na ang mga butang nga ako basahun kay mahibulong ko aning mga klase nga mga butang.
 
So again, I cannot—it’s the birthday of my…she’s coming, she’s flying in…my wife. I also…I’m sorry I can’t stay long with you. I want to go on with my speech and tell you my life. But it’s not possible. I have to leave because the plane has landed. And I promised them a dinner. So I have to say, please accept my apology; and it will never happen again. (applause).
 
Usab, dili nako ma—birthday sa akong… padulong na siya, naglupad siya padung diri… akong asawa. Ako pud… mangayo ko ug pasaylo kay dili ko makakuyog ninyo ug dugay. Ganahan ko mopadayon sa akong speech ug mosturya kaninyo mahitungod sa akong kinabuhi. Pero dili kana posible. Kinahanglan na ko mubiya kay bag-o ra mitugpa ang eroplano. Ug nisaad ko kanila ug usa ka panihapon. Mao kinahanglan nako iingon, palihog dawata akong pagpangayo ug pasaylo; ug dili na gyud kini mahitabo balik. (palakpak).
 
We will always be friends and I said, even if we do not share the same structure of government, we have the common denominator and that’s our God. We only believe in one God. I don’t want to talk dogma to other religion, I only believe in one God. I do not tinker with so many—there is only one God and that God is yours, too.
 
Kanunay gyud mi na amigo ug ingon ko, bisan ug wala kita nag-ambit sa pareha nga estraktura sa gobyerno, aduna kita adtong common denominator ug mao kana atong Ginoo. Nagtuo kita sa usa ra ka Ginoo. Dili ko ganahan mosturya ug dogma sa uban nga relihiyon, nagtuo ko sa usa ra ka Ginoo. Wala ko naghiling sa daghang kaayo—aduna lang usa ka Ginoo ug kana nga Ginoo kay Ginoo pud nimo.
 
Thank you very much.
Daghang salamat.

Linkback: https://tubagbohol.mikeligalig.com/index.php?topic=82882.0